Fiziki şəxs anlayışı
Fiziki şəxs – öz adından sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan vətəndaşdır. Azərbaycanda bu status adətən fərdi sahibkar (FŞ) kimi rəsmiləşdirilir.
Xüsusiyyətləri:
- Öhdəlikləri üzrə bütün şəxsi əmlakı ilə cavabdeh olur;
- Tam mühasibat uçotunu aparmaq məcburiyyəti yoxdur, vergi hesabatı kifayətdir;
- Qeydiyyat prosesi daha sürətli və sadədir;
- Kiçik biznes, frilanserlər və məsləhətçilər üçün uyğundur.
Hüquqi şəxsin anlayışı
Hüquqi şəxs – biznes və ya digər fəaliyyət növləri ilə məşğul olmaq məqsədilə yaradılmış təşkilatdır. O, müstəqil əmlaka, hüquq və öhdəliklərə malikdir, öz adından fəaliyyət göstərir və nizamnamə kapitalı həcmində məsuliyyət daşıyır.
Əsas xüsusiyyətlər:
- Məcburi mühasibat uçotunun aparılması və hesabatların təqdim edilməsi;
- Həm kommersiya (MMC, ASC, tərəfdaşlıq) həm də qeyri-kommersiya (fond, ictimai birlik) formalarında ola bilər;
- Müqavilələr bağlamaq, filial və nümayəndəliklər açmaq hüququna malikdir;
- Təsisçilər şirkətin öhdəlikləri üzrə şəxsi əmlakları ilə cavabdeh deyillər (qanunla birbaşa nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla).
Əsas fərqlər
Əsas fərq məsuliyyət səviyyəsindədir: fiziki şəxs bütün şəxsi əmlakı ilə risk edir, hüquqi şəxs isə yalnız şirkətin aktivləri ilə cavabdeh olur. Bundan əlavə, fiziki şəxsin qeydiyyatı daha sadə və sürətlidir, lakin biznesin miqyasını və tərəfdaşların etimad səviyyəsini məhdudlaşdırır. Hüquqi şəxsin yaradılması isə daha çox sənəd və inzibati xərc tələb edir, lakin iri müqavilələrin bağlanmasından tutmuş beynəlxalq əməkdaşlığa qədər daha geniş imkanlar açır.
Azərbaycan Respublikasında hüquqi şəxslərin qeydiyyat formaları
Azərbaycanda aşağıdakı hüquqi şəxs formalarını qeydiyyatdan keçirmək mümkündür:
- Yerli investisiyalı hüquqi şəxs (təsisçisi fiziki və ya hüquqi şəxs ola bilər);
- Xarici investisiyalı hüquqi şəxs;
- Xarici şirkətin filialı və ya nümayəndəliyi;
- Fiziki şəxs kimi fərdi sahibkar.
Praktiki məsləhətlər
- Fəaliyyət məqsədlərinə uyğun hüquqi formaya üstünlük verin: kiçik biznes üçün fərdi sahibkar (FS), iri layihələr üçün isə MMC və ya ASC daha münasibdir.
- Qanunvericilikdəki dəyişiklikləri izləyin – sənədlərin təqdimetmə müddətləri və nizamnamə kapitalına dair tələblər dəyişə bilər.
- Qeydiyyat zamanı hüquqi müşayiətdən istifadə edin – bu, qeydiyyatın rədd olunması və vergi orqanları ilə problemlər riskini azaldır.
- Xarici investorlar üçün vergitutma və ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılması üzrə beynəlxalq sazişlər barədə əvvəlcədən məsləhətləşmək tövsiyə olunur.
Fiziki və hüquqi şəxslər arasındakı fərq məsuliyyət səviyyəsi, uçotun aparılması qaydası və biznesin miqyası ilə müəyyən olunur. Formanın seçimi sahibkarın məqsədlərindən, investisiyanın həcmi və risk dərəcəsindən asılıdır. EXPERT SM şirkəti Azərbaycanda həm fiziki, həm də hüquqi şəxslərin qeydiyyatı zamanı tam hüquqi müşayiət göstərir, müştərilərə ən optimal formu seçməkdə və hüquqi səhvlərdən qaçmaqda kömək edir.