Əmək hüququ – işçi və işəgötürən arasında münasibətlərin tənzimlənməsi üçün əsas hüquqi alətdir. Azərbaycanda əmək münasibətləri 1999-cu ildə qəbul edilmiş və mütəmadi olaraq yenilənən Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə əsaslanır. Məcəllə tərəflərin hüquq və vəzifələrini müəyyən edir, işçilərin müdafiəsini təmin edir və işəgötürənlər üçün qaydaları müəyyənləşdirir.
Əmək qanunvericiliyinin əsas prinsipləri
- Əmək hüququ Konstitusiya ilə təsbit olunmuşdur – hər bir vətəndaş peşəsini, iş yerini sərbəst seçmək və ədalətli əməkhaqqı almaq hüququna malikdir.
- Əmək münasibətləri yazılı formada bağlanmalı və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin elektron sistemində qeydiyyata alınmalı olan əmək müqaviləsinin bağlanması anından yaranır.
- Məcburi əməyə yol verilmir – məcburi əməyin tətbiqinə yol verilmir. İstisnalar yalnız məhkəmə qərarı əsasında və ya hərbi vəziyyət dövründə (səlahiyyətli şəxslərin göstərişlərinə əsasən hərbi qulluqçuların vəzifə borclarını yerinə yetirdiyi hallarda), habelə fövqəladə vəziyyət zamanı (təbiət fəlakətləri və ya əhalinin həyatına və rifahına təhlükə yaradan digər hallarda) mümkündür.
- Bərabərlik və ayrı-seçkiliyin qadağan olunması: işəgötürən əməkdaşların hüquqlarını cins, yaş, milliyyət, din və ya siyasi baxışlarına görə məhdudlaşdıra bilməz.
Əmək Məcəlləsinin mühüm müddəaları
- İş vaxtı: standart iş həftəsinin müddəti 40 saatdır.
- Məzuniyyət: illik ödənişli məzuniyyət minimum 21 təqvim günüdür.
- Minimum əməkhaqqı: dövlət tərəfindən müəyyən edilir və mütəmadi olaraq indeksləşdirilir.
- Sosial təminatlar: məcburi tibbi sığorta, sosial sığorta və istehsalatda baş verən bədbəxt hadisələrdən qorunma.
- Xüsusi işçi kateqoriyaları (azyaşlılar, hamilə qadınlar, əlilliyi olan şəxslər) əlavə imtiyazlar və qorunma hüququna malikdirlər.
Qanunvericilikdə son dəyişikliklər
- İşəgötürənlər yalnız tibbi sığorta üzrə deyil, həm də sosial sığorta, işsizlik sığortası və bədbəxt hadisələrdən sığorta üzrə ödənişləri vaxtında köçürməlidirlər.
- Elektron əmək müqavilələrinin bağlanmasının nəzarəti gücləndirilib.
- Əmək mühafizəsi və təhlükəsizlik sahəsində çalışan işçilər üçün əlavə təminatlar tətbiq olunub.
EXPERT SM şirkətinin əmək hüququ sahəsində xidmətləri
Beynəlxalq hüquq və konsaltinq şirkəti EXPERT SM əmək hüququ üzrə məsələlərdə kompleks dəstək göstərir:
- Əmək müqavilələrinin hazırlanması və yoxlanılması;
- Daxili normativ aktların hazırlanması (əmək intizamı qaydaları, əmək haqqının ödənilməsi ilə bağlı qaydalar, vəzifə təlimatları);
- İşçilərin işə qəbulu, azad edilməsi və vəzifə dəyişiklikləri ilə bağlı məsləhət xidmətləri;
- Əmək mübahisələrinin idarə olunması və məhkəmələrdə nümayəndəlik;
- Kadr sənədlərinin auditi və dövlət orqanlarının yoxlamalarına hazırlıq.
Azərbaycan Respublikasında əmək hüququ təkcə formal normalardan ibarət deyil, həm də işçilərin və işəgötürənlərin maraqlarını qoruyan təminat sistemidir. Peşəkar hüquqi müşayiət əmək münasibətlərində mübahisələrin, cərimələrin və məhkəmə çəkişmələrinin qarşısını almağa imkan verir. EXPERT SM şirkəti əmək münasibətlərinin qanunvericiliyə uyğun qurulmasına və biznesin sabitliyinin təmin edilməsinə kömək edəcək.